Baş sahypa
\
Türkmen tebigatyň gözelligi
\
Sünt-Hasardag goraghanasynyň gözellikleri
Türkmen tebigatyň gözelligi
Sünt-Hasardag goraghanasynyň gözellikleri
Çap edildi 31.12.2022
5289

Türkmenistanyň günorta-günbatarynda, Balkan welaýatynda umumy meýdany 30 müň gektara golaý Sünt-Hasardag döwlet tebigy goraghanasy ýerleşýär. Ol yigrimi bäş ýyl ozal, ilki Köpetdag goraghanasynyň şahamçasy, soň bolsa özbaşdak goraghana hökmünde döredildi. Onuň çäklerine Sünt-Hasardag gerşi, Çendir derýasynyň deresi we Aýdere jülgesinde ýerleşýän Aýdere bölümçesi girýär. Dag gerişleri çuň (birnäçe ýüz metre ýetýän) jülgeler we dereler bilen kesilýär. Goraghananyň demirgazyk bölegi dik gaýaly eňňitlerde ýerleşýär, günorta bölegi bolsa oňa görä, has endigan. Goraghana Günorta-Günbatar Köpetdagyň täsin dag jülgeli tokaýlaryny goramak we öwrenmek üçin döredildi.

Bu ýeriniň ösümlik dünýäsi, hakykatdanam, täsin!

Alymlar onda Ortaýer deňziniň ösümlikleriniň, şeýle hem irland gelip çykyşly ösümlikleriň köp görnüşiniň bardygyny anykladylar, goraghananyň tebigatyny Orta Aziýa ösümlikleri has-da bezeýär. Günorta-Günbatar Köpetdagyň ösümlik dünýäsinde 926 görnüş bar. Bu ýerde ilkinji gezek ýokary ösümlikleriň 38 görnüşi, şol sanda 11 sany täze görnüşi ýüze çykaryldy.

Goraghananyň güýz reňklerine boýalan jülgeleri we dereleri ýatdan çykmajak täsir galdyrýar! Eňňitlerde armyt, erik, alma, badam, hoz ýaly ýabany miweli agaçlaryň dürli görnüşlerine gabat gelmek bolýar. Goraghanada ekme däne we iýmlik ösümlikleriň iň ýakyn kowumlary egilops, ýabany süle, arpa, çowdary-da ösýär. Türkmen mandragorasy, Komarowyň atropasy, Raddäniň hozy, Ewbenkiň irisi, çynar agajy, ýabany nar, hoz, şahaly badam, beresklet we ş.m. ösümlik görnüşleri hut şu ýerde köp duş gelýär.

Bu ýerde mör-möjekleriň we teňňe ganatlylaryň köp görnüşi bar. Süýrenjiler dünýäsi-de diýseň dürli. Daglarda inçe gömülgen, alabeder gurt ýylan, üýtgeýän oligodon we Orta Aziýa kepjebaşy ýaly görnüşler ýaşaýar. Dag bilen düzlükleriň arasynda wagtal-wagtal sary garynly, arkasy gyzyl, dürli reňkli we menekli ýylanlar, pars eýrenisi, ok ýylan, kör ýylan gabat gelýär. Goraghanada we onuň daş-töwereginde zäherli ýylanlardan, kepjebaşdan başga-da, göklors, alahöwren duş gelýär.

Goraghananyň daglarynda Gyzyl kitaba girizilen sakarbalak, bürgüt, ütelgi, laçyn we gara leglek höwürtge gurýarlar. Gyzyl kitapda, şeýle hem, süýrenijiler bilen iýmitlenýän we esasan çölleşen baýyrlyklarda ýaşaýan ýyrtyjy bürgüt hem bar.

Goraghanada gaplaňlaryň we beýleki ýyrtyjy haýwanlaryň baş sanyny gorap saklaýarlar.

Soňky habarlar
18.09
Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 80-nji sessiýasynda Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlary
18.09
Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 34 ýyllygy mynasybetli ýurdumyzyň ykdysady üstünlikleriniň sergisine gatnaşyjylara
18.09
Türkmenistanyň maýa goýum forumyna gatnaşyjylara
17.09
Türkmenistanyň Prezidenti çagyryş boýunça harby gullugy geçýän harby gullukçylary harby gullukdan boşatmak we Türkmenistanyň raýatlarynyň harby gulluga nobatdaky çagyrylyşy hakynda Permana gol çekdi
17.09
Täze oba — ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň nyşany
17.09
Arkadag şäherinde täze ýaşaýyş jaýlaryň açylyş dabarasy boldy
17.09
Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň Gowşut geňeşliginde täze, döwrebap Bagtly zamana obasynyň açylyş dabarasyna gatnaşyjylara
17.09
Türkmenistanyň Prezidenti Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň saýlanan Baştutanyny gutlady
16.09
Türkmenistanda zähmet bazaryny ösdürmegiň mümkinçilikleri
16.09
Türkmenistanyň Prezidenti Meksikanyň Birleşen Ştatlarynyň Prezidentini gutlady
top-arrow