Baş sahypa
\
Türkmen tebigatyň gözelligi
\
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Türkmen tebigatyň gözelligi
Gaplaňgyr ümmülmez düzlükdäki goraghanadyr
Çap edildi 31.12.2022
3503

Daşoguz welaýatynyň demirgazyk-günbatar böleginde, Üstýurt we Sarygamyş geografik sebitlerinde, Turan çölleriniň günorta we demirgazyk astzolaklarynyň gowşudynda Gaplaňgyr goraghanasy ýerleşýär. Ägirt uly çöketlik – Garaşor duz batgalygy günbatarda goraghananyň tebigy araçäklerini aýdyň ýüze çykarýar. Üstýurduň çäklerinde mundan gyradeň, mundan tekiz we Üstýurt baradaky “ümmülmez düzlük” düşünjesine has laýyk gelýän ýeri tapmak kyndyr.

1979-njy ýylda goraghananyň düýbi tutuldy. Tebigaty goraýyş toplumynyň işgärlerine berlen esasy tabşyryk jerenleriň we Demirgazyk Türkmenistanyň haýwanat dünýäsiniň beýleki wekilleriniň baş sanyny gorap saklamak hem dikeltmekdi.

Goraghanada ösümlikleriň iki görnüşi agdyklyk edýär: çägelikde – gyrymsy agaçlar, üsti tekiz belentlikde bolsa – ýarym gyrymsy agaçlar. Goraghana Günortadan galtaşýan Zaunguz Garagumyň, esasy ösümligi ak sazakdyr.

Gaplaňgyryň görnüş dürlüliginiň ýarysyndan gowragyny çöle mahsus bolan bäş maşgala düzýär: kösükliler, däneliler, selmeler, atanakgüllüler we çogdamgüllüler. Goraghananyň geçiş zolagynda ýerleşiş aýratynlygy bilen şertlenen bu düzüm botanikaçylarda uly gyzyklanma döredýär.

Goraghana mahsus ösümlikleriň biri-de beýikligi 10 – 30 sm bolan köpýyllyk ot ösümligi – gaty saýawanly söwdekdir. Onuň açyk ýaşyl baldaklary çägelikde-de, toýunly düzlükde-de gabat gelýär. Bu ýerde irise-de, çöl akasiýasyna-da, ilaka-da duşmak bolýar.

Toplumyň çäginde duş gelýän oňurgaly haýwanlaryň aglaba bölegi Merkezi Aziýanyň çölleri bilen baglanyşyklydyr. Onda jeren, boz syçan, alaka, zemzen, kepjebaş, gömülgen, kirpi we toad agamalar (Phrynocephalus) ýaşaýarlar. Goraghanada ýalmanyň 10-dan gowrak görnüşi bar. Sebitden okly kirpiniň ýaýran ýeri bolan demirgazyk araçägi-de geçýär.

Ýyrtyjylaryň arasynda tilki, möjek, şagal, çöl pişigi bar. Sarygamyşyň kenarlarynda we adalarynda, esasan mör-möjekler bilen iýmitlenýän torsuk ýaşaýar. Goraghana köp göçmen guşlaryň dynç alýan ýeridir, gyş maýyl gelende bolsa, guşlaryň käbiri gyşlamak üçin, onuň çäginde galýarlar.

Soňky habarlar
30.04
Türkmenistanyň Prezidenti BMG-niň Baş sekretaryny gutlady
29.04
Gahryman Arkadagymyz Monakonyň Şazadasynyň geňeşçisi bilen duşuşdy
29.04
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz «akylly» şäheriň gurluşygynyň ikinji tapgyrynyň desgalarynyň şekil taslamalary bilen tanyşdy
29.04
Türkmenistan halkara söwda we hyzmatlar ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürýär
28.04
Türkmenistanyň Prezidenti sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi
28.04
«Halkara söwda we hyzmatlar» atly sergi-ýarmarka hem-de «Türkmenistanda halkara ülňülere laýyk gelýän hil üpjünçiligi» atly halkara maslahata gatnaşyjylara
28.04
Türkmenistanyň Prezidenti Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretaryny kabul etdi
28.04
Türkmenistanyň Prezidenti Eýran Yslam Respublikasynyň wise-prezidentini kabul etdi
28.04
Türkmenistanyň Prezidenti Gazagystan Respublikasynyň Premýer-ministriniň orunbasaryny kabul etdi
28.04
Türkmenistanyň Prezidenti Özbegistan Respublikasynyň Premýer-ministriniň orunbasaryny kabul etdi
top-arrow